معانی بسیار مختلفی در مقالات و کتب گوناگون در مورد معنویت و سلامت معنوی ارائه شده است (1).

 

ارائه­ تعریفی واحد از سلامت معنوی به دلیل تفسیر پذیری دو مفهوم »سلامت» و «معنویت» از یک سو و تغییرات قابل توجه در تعابیر ارائه شده از آن ها از سوی دیگر، دشوار و چالش برانگیز است. از این رو، علیرغم پژوهش های بسیاری که طی دهه­ های گذشته در این حوزه صورت پذیرفته، فقدان تعریفی جامع و قابل قبول از سلامت معنوی کماکان مشاهده می­ گردد (2).

 

علیرغم گستره عظیم پژوهش های انجام شده، مشکلات بسیاری همچون ابهام در تعریف سلامت معنوی، عدم توافق کلی در مفاهیم اساسی مربوط به مساله، عدم تبیین مرزهای سلامت معنوی و معنویت، عدم دستیابی به ابزارهای مناسب جهت سنجش سلامت معنوی (عدم طراحی صحیح سوالات، سنجش دیگر حیطه های سلامت، عدم اعتبار و پایایی برخی ابزارهای سنجش و...) و استفاده از نمونه های کوچک و غیرقابل تعمیم همچنان به چشم می­ خورد (1).

 

سلامت معنوی در قالب ارتباط با خدا، خود، جامعه و محیط تعریف شده است (2).

 

سلامت معنوی را بعدی اساسی از سلامت کلی و بهزیستی فرد می­دانند که موجب یکپارچگی و هماهنگی سایر ابعاد سلامت از جمله ابعاد جسمانی، روانی، اجتماعی و عاطفی وی می­ شود (2).

 

برخي از انديشمندان و روانشناسان و روان درمانگران يكي از عناصر مؤثر در تأمين سلامت رواني و روحي را معنويت و ديانت برشمردند و نام آن را سلامت معنوي گذاردند (3).

 

گروه سلامت معنوی فرهنگستان علوم پزشکی جمهوری اسلامی ایران، مطالعات فراوانی را از دانشمندان مختلف، فراخوان نموده و پس از بحث و تبادل نظر، تعریف سلامت معنوی بدین شرح مورد توافق قرار گرفت: سلامت معنوی وضعیتی است دارای مراتب گوناگون که در آن متناسب با ظرفیت­ها و قابلیت­های فرد، بینش­ها، گرایش­ها و توانایی­های لازم برای تعالی روح که همان تقرب به خدای متعال است فراهم می­باشد، به گونه ای که همه ی امکانات درونی به طور هماهنگ و متعادل در جهت هدف کلی مزبور به کار گرفته می­شوند و رفتارهای اختیاری درونی و بیرونی متناسب با آنها نسبت به خدا، فرد، جامعه و طبیعت ظهور می یابد (2).

 

برخی مطالعات بیانگر انست که بدون سلامت معنوی ، دیگر ابعاد زیستی و روانشناختی و اجتماعی نمی تواند عملکرد درست داشته باشند یا به حداکثر ظرفیت خود برسند و بنابراین بالاترین سطح کیفیت زندگی قابل دستیابی نخواهد بود (1).

 

منابع:

1- سپیده امیدواری.سلامت معنوی؛ مفاهیم و چالشها. فصلنامه تخصصی پژوهشهای میان رشته ای قرآنی، سال اول، شماره اول، 1387، صفحه 15-1

2- پریسا امیری، محمود عباسی، صفورا غریب زاده، محمد اصغری جعفرآبادی، نجمه حمزوی زرقانی، فریدون عزیزی. طراحی و روانسنجی پرسشنامه ی جامع سنجش سلامت معنوی در جامعه ی ایرانی. فصلنامه اخلاق پزشكي، سال هشتم، شماره سی ام، زمستان 1393، صفحه 55-25

3- علي فضلي. پايه انسان شناختي سلامت معنوي با رويکرد عرفان اسلامی. نشريه فرهنگ و ارتقاي سلامت فرهنگستان علوم پزشكي، سال چهارم، شماره سوم، پاييز 99 ،صفحات 252 تا 263